Top Story

རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་རྒྱལ་མཚམས་ལས་བརྒལ་བའི་གཉའ་གནོན་འོག་དཀའ་སྡུག་མྱོང་མཁན་མང་དག་ཅིག་གི་གནད་དོན་སྙན་ཐོར་བཀོད་ཟིན་ཡོད་ཀྱང་ད་བར་དུ་བཙན་བྱོལ་བོད་མི་རྣམས་ལ་རྒྱལ་མཚམས་ལས་བརྒལ་བའི་གཉའ་གནོན་ཐེབས་པའི་སྐོར་གྱི་གནད་དོན་གླེང་སློང་བྱས་པ་ཤིན་ཏུ་ཉུང་། དེའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་ནི་བོད་མི་ཚོས་རྒྱ་ནག་གི་གནོན་ཤུགས་དེ་དག་ཧ་ཅང་རྒྱུན་ལྡན་ཅན་དུ་བརྩིས་ནས་ཡོད་པས་ཡིན། 

ཁ་སང་ཕྱི་ཟླ་ ༢ པའི་ཚེས་ ༦ ཉིན་འདི་ག་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས་“བཙན་བྱོལ་བོད་མིས་མྱོང་བཞིན་པའི་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་མཚམས་ལས་བརྒལ་བའི་གཉའ་གནོན་”ཞེས་པའི་དབྱིན་ཡིག་གི་ཆེད་དོན་སྙན་ཐོ་གསར་པ་འདོན་སྤེལ་ཞུས་ཡོད་ཅིང་སྙན་ཐོ་དེ་ནི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིས་མྱོང་བཞིན་པའི་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་མཚམས་ལས་བརྒལ་བའི་གཉའ་གནོན་སྐོར་གྱི་གནས་ཚུལ་ཞིབ་ཚགས་སྙན་ཐོར་བཀོད་པ་ཐོག་དང་པོ་དེ་ཆགས་ཡོད།

འདི་ག་ལྟེ་གནས་ཁང་ལ་ཁུངས་ལྡན་གྱི་གནས་ཚུལ་འབྱོར་གསལ་ལྟར་ན་མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀ་རྫོང་ནས་ཡིན་ཞིང་ད་ལྟའི་ཆར་སྐྱེ་དགུ་མདོ་རུ་གནས་སྡོད་གནང་མཁན་ཚེ་རིང་མཚོ་ལགས་ཀྱིས་སླར་ཡང་རྒྱ་ནག་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་རྒྱ་བོད་མི་རིགས་དབར་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་དང་བོད་ཡུལ་དུ་ཚོང་ལས་འཛུགས་བསྐྲུན་སོགས་སྤེལ་བར་ལས་ཁུངས་འདྲ་མིན་གྱི་དཔོན་པོ་ཚོས་བཤུ་གཞོག་བྱས་ནས་མགོ་འགྱོག་ཐབས་མེད་པ་བཟོ་བཞིན་པ་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་བརྙན་ཐུང་གི་ལམ་ནས་མོ་རང་གི་སྤྱི་ཚོགས་དྲྭ་བྱང་སྐད་འཕྲིན་དང་འཁྱུག་དབྱངས་སོགས་སུ་སྤེལ་བར་བརྟེན་ཡུལ་ཤུལ་གྲོང་ཁྱེར་ཉེན་རྟོག་པས་“དྲྭ་རྒྱའི་སྒྲིག་ལམ་གཏོར་བཤིག་”དང་“གྲོང་ཁྱེར་གྱི་བདེ་འཇགས་གཏོར་བཤིག་”བཏང་སྟེ་“བསྙད་བརྐོ་ཟིང་སློང་”བྱས་ པའི་ཉེས་མིང་འོག་ཉིན་གྲངས་བཅོ་ལྔ་ཙམ་ལ་འཇུ་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་འདུག་ཅིང་ད་ལྟར་མོ་རང་དམ་དྲག་ཆེན་པོའི་འོག་བདེ་འཇགས་ཐད་ཉེན་ཁའི་གནས་སུ་ལྷུང་འདུག 

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༣ ལོའོ་ཟླ་ ༡༢ པའི་ཚེས་ ༡༠ རྒྱལ་སྤྱིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཉིན་མོར་རྡ་ས་ནོར་བུ་གསོལ་མགྲོན་ཁང་དུ་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས་གཞིས་བཞུགས་རྩོམ་པ་པོ་ནགས་ཚང་ནུས་བློ་ལགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཕྲེང་གཉིས་པ་《ནགས་ཚང་གཞོན་ནུའི་རང་མཚང་》ཞེས་པ་དབུ་འབྱེད་མཛད་སྒོ་སྤེལ། 

དབུ་འབྱེད་མཛད་སྒོའི་ཐོག་གི་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་བསྒྲགས་གཏམ་གཤམ་གསལ། 

འདི་ག་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་ལ་སྙིང་སྟོབས་ཅན་གྱི་གཞིས་བཞུགས་རྩོམ་པ་པོ་ནགས་ཚང་ནུས་བློ་ལགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཕྲེང་གཉིས་པ་《ནགས་ཚང་གཞོན་ནུའི་རང་མཚང་》ཞེས་པ་ཞུ་དག་དང་དཔར་འགྲེམས་ཞུ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་ཐོབ་པར་དགའ་སྤྲོ་ཤིན་ཏུ་ཆེ། 

རྩོམ་པ་པོ་ནགས་ཚང་ནུས་བློ་ལགས་ནི་རང་རེའི་གཉན་འཕྲང་ཆེ་བའི་དུས་སྐབས་འདིའི་སྔ་ཕྱི་བར་གསུམ་གྱི་གནས་ཚུལ་མང་དག་ཅིག་མཐོང་ཐོས་མྱོང་གསུམ་བྱུང་མཁན་གྱི་བདེན་དཔང་མི་སྣ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན། ཁོང་གི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཕྲེང་དང་པོ་《ནགས་ཚང་ཞི་ལུའི་སྐྱིད་སྡུག་》ལས་ཁོང་ཉིད་ཆུང་དུས། རྒྱའི་བཙན་འཛུལ་དང་བོད་མིའི་འགོག་རྒོལ་ཁྲོད་ཀྱི་དམག་འཁྲུག་གི་འཇིགས་པ་དང་། བཙོན་འཇུག་གི་མནར་གཅོད། མུ་གེའི་དཀའ་སྡུག་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཞིབ་ཚགས་བཀོད་ཡོད།

བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་དང་ལྷོ་ཀོ་རི་ཡར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ཨེ་ཤི་ཡའི་ཆེ་མཐོང་སྲུང་སྐྱོབ་ཚོགས་པ་  Asian Dignity Initiative (ADI) གཉིས་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་བཏོན་པའི་ཆེད་དོན་སྙན་ཐོ་གསར་པའི་ནང་དུ་ཧི་མ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་བལ་ཡུལ་ལ་ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་རྒྱ་ནག་གི་གནོན་ཤུགས་ཇེ་ཆེར་སླེབས་པར་བརྟེན་བོད་མི་ཚོའི་རང་དབང་ལ་ཚད་བཀག་སྣ་ཚོགས་ཤིག་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་པས་བོད་མི་མང་པོས་ས་ཁུལ་དེར་“བོད་གཉིས་པ་”ཞེས་འབོད་བཞིན་ཡོད་པར་བརྗོད། བོད་ནི་འཛམ་གླིང་ཐོག་གི་རང་དབང་ཉུང་ཤོས་གྲས་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཞིག་ཡིན་པས་དེ་ལྟར་བོས་པ་རེད་འདུག 

“འགག་འཕྲང་དུ་ལུས་པའི་བལ་ཡུལ་ནང་གི་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་”ཞེས་པའི་སྙན་ཐོ་དེས་སྔོན་ཆད་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་རྣམས་ལ་འདེ་འཇགས་ཀྱི་གནས་མལ་བསྐྲུན་མཁན་གྱི་ས་ཆ་དེ་ནི་ད་ལྟའི་ཆར་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་རང་དབང་དང་། རིག་གཞུང་གཅེས་འཛིན་གྱི་རང་དབང་། སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་སོགས་ལོངས་སུ་སྤྱོད་པར་འགོག་རྐྱེན་དང་ཉེན་ཁ་ཆེན་པོ་སྤྲོད་སའི་ས་ཁུལ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་དང་འགྱུར་མུས་ཡིན་པ་གསལ་འདུག 

ཉེ་དུས་དྲྭ་རྒྱའི་སྟེང་དུ་རྩོམ་ཡིག་དང་གཏམ་བཤད་སྤེལ་བའི་རྐྱེན་གྱིས་བོད་མི་མང་དག་ཅིག་ལ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འཇུ་བཟུང་བཙོན་འཇུག་དང་ཉེས་ཆད་འདྲ་མིན་བཅད་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཡོད།  ཟླ་ཤས་གོང་མདོ་སྨད་མགོ་ལོག་ནས་ཡིན་པའི་གཞས་པ་དཔལ་ལྡན་ལགས་ཀྱིས་རང་གིས་བཏང་བའི་ལ་རྒྱའི་གླུ་གཞས་ཤིག་སྒེར་གྱི་མགྱོགས་འཕྲིན་སྟེང་དུ་བཞག་པར་བརྟེན་ས་གནས་རྫོང་གི་ཉེན་རྟོག་པས་འཇུ་བཟུང་བཙན་ཁྲིད་བྱས་ཏེ་ཟླ་བ་འགར་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་ཀྱི་གནས་སུ་བསྐྱལ་རྗེས་ཉེ་ལམ་ལོ་གསུམ་གྱི་བཙོན་འཇུག་ཁྲིམས་བཏང་བའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་འདུག

གཞས་པ་དཔལ་ལྡན་ལགས་འཇུ་བཟུང་བཙན་ཁྲིད་བྱས་ནས་ཟླ་འགར་སོང་ཟིན་པ་རེད་ཟེར་བ་མ་གཏོགས་ཁོང་ཉིད་འཇུ་བཟུང་བྱས་པའི་ཚེས་གྲངས་སོགས་ཤེས་ཐུབ་མེད། ནམ་རྒྱུན་ཁོང་གིས་མགྱོགས་འཕྲིན་སྟེང་དུ་གླུ་གཞས་ཐད་གཏོང་དང་གླུ་གཞས་རྡུང་ལེན་འགྲན་ཚོགས་སོགས་ལ་མཉམ་ཞུགས་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། འོན་ཀྱང་འདི་ལོ་ཕྱི་ཟླ་གསུམ་པ་ནས་བཟུང་ཁོང་གི་མགྱོགས་འཕྲིན་སྟེང་གླུ་གཞས་གསར་པ་བཀོད་པ་གཅིག་ཀྱང་མཐོང་རྒྱུ་མི་འདུག་པས་ཁོང་ཉིད་ཕྱི་ཟླ་གསུམ་པའི་ནང་འཇུ་བཟུང་བཙན་ཁྲིད་བྱས་ཡིན་སྲིད། དུས་ཚོད་དེ་ནི་བོད་ཀྱི་སུམ་ཅུའི་དུས་དྲན་དང་རྒྱ་ནག་གི་ཚོགས་ཆེན་གཉིས་ཚོགས་པའི་དུས་ལ་འཁེལ་ཡོད་པར་བརྟེན་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ནམ་རྒྱུན་བོད་ནང་དུ་ལྷག་ཏུ་དམ་དྲག་དང་དོ་དམ་ནན་པོ་བྱེད་པའི་སྒང་ཡིན།

དེ་རིང་ཕྱི་ཟླ་ ༡༠ པའི་ཚེས་ ༢༤ མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་བཅའ་ཁྲིམས་གཏན་འབེབས་བྱས་ཏེ་མི་ལོ་ ༧༨ འཁོར་བའི་དུས་ཆེན་ནམ་ཡོངས་གྲགས་སུ་འབོད་པའི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཉིན་མོ་སྲུང་བརྩི་ཞུ་བ་དང་སྦྲགས་འདི་ག་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས་བོད་མིའི་རང་དབང་དང་ཐོབ་ཐང་འཐབ་རྩོད་གནང་མཁན་གྱི་སྤྱི་སྒེར་ཡོངས་ལ་ཕན་པར་དམིགས་ནས་བོད་ཡིག་ཐོག་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་འགན་སྲུང་བྱེད་ཐབས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་ནས་གལ་འགངས་ཆེ་ཤོས་དམིགས་བསལ་བརྒྱུད་རིམ་ Special Procedure གྱི་སྐོར་ནས་འགྱུར་དེབ་གསར་པ་ཞིག་དབུ་འབྱེད་ཞུས་ཡོད།  

དམིགས་བསལ་བརྒྱུད་རིམ་ཞེས་པ་ནི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་ཐད་རྟོག་ཞིབ་བྱ་རྒྱུའི་ལས་འགན་སྒྲུབ་ཆེད་རང་ངོས་ནས་དང་བླངས་ཐོག་འོས་མིར་ལངས་རྗེས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཁང་གིས་འདེམས་སྒྲུག་བྱས་པའི་ཆེད་མཁས་མི་སྣ་ཚོར་གོ་བ་ཡིན། དེ་དག་ནི་དམིགས་བསལ་སྙན་སྒྲོན་པ་ Special Rapporteur (SR) དང་། རང་དབང་ལྡན་པའི་ཆེད་མཁས་མི་སྣ། Independent Expert (IE) རང་དབང་ལྡན་པའི་ཆེད་མཁས་མི་སྣ་འགའ་ལས་གྲུབ་པའི་ལས་དོན་ཚན་ཁག་ Working Group བཅས་ཡིན། དེ་དག་གི་ལས་འགན་གཙོ་བོ་ནི་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ཚོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་ཐད་ཆེད་ལས་རང་བཞིན་གྱིས་རྟོག་ཞིབ་བྱས་མཐར་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་ཡོང་ཐབས་སུ་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཁག་ལ་བླང་དོར་གྱི་སྐུལ་འདེབས་བྱེད་པ་སོགས་ཡིན། 

ཉེ་ལམ་འདི་ག་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་འཛིན་སྐྱོང་འགན་འཛིན་བསྟན་འཛིན་ཟླ་བ་ལགས་དང་། ཉམས་ཞིབ་པ་བསྟན་འཛིན་ལུང་རྟོགས་ལགས་རྣམ་གཉིས་སུད་སི་ཇེ་ནི་ཝར་ཚོགས་པའི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཁང་གི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་ ༥༤ པར་མཉམ་ཞུགས་གནང་སྟེ། ཚོགས་ཐོག་ཏུ་བོད་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྐོར་སྙན་སྒྲོན་ཞུས་པ་དང་། ཟུར་སྤེལ་ལས་རིམ་འདྲ་མིན་ནང་མཉམ་ཞུགས་བྱས་ཐོག་རྒྱལ་ཁབ་དུ་མའི་འབྲེལ་ཡོད་སྐུ་ཚབ་དང་། དུས་རྒྱུན་མཉམ་ལས་བྱེད་མཁན་གྱི་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གི་སྐུ་ཚབ་བཅས་སུ་ཐུག་འཕྲད་དང་གྲོས་མོལ་བྱས་ཡོད།

ད་ལན་གྱི་ཞུ་གཏུག་ལས་འགུལ་དེས་ལོ་རྗེས་མ་ ༢༠༢༤ ལོའི་ཕྱི་ཟླ་དང་པོའི་ནང་དུ་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ནས་རྒྱ་ནག་གི་འོག་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་ཐད་རེས་འཁོར་ཞིབ་བཤེར་Universal Periodic Review (UPR) ཐེངས་བཞི་པ་བྱ་རྒྱུའི་དུས་ལ་བབ་ཡོད་པར་བརྟེན། རྒྱ་གཞུང་གིས་ངོས་ནས་བོད་ནང་དུ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་འགལ་བའི་གདུག་རྩུབ་རང་བཞིན་གྱི་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པར་གཙོ་འདོན་ཡོང་ཐབས་བྱས་ཡོད།