Tibetan Centre for
Human Rights and Democracy
Publication
Multimedia
Gallery
Video
Defending Human Rights and Empowering Defenders
TCHRD is an NGO committed to advancing human rights and democracy in Tibet and in the exiled Tibetan community through monitoring and documentation, advocacy and campaigns while empowering Tibetan human rights advocates and activists.
ཉེ་སྔོན་ཕྱི་ཟླ་བརྒྱད་པའི་ཚེས་ ༢༣ ནས་བཟུང་ཉིན་བཅུའི་རིང་རྫ་ཆུ་ཁ་དབོན་པོ་སྡེ་པ་རུ་༧གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་པར་ཉར་ཚགས་བྱས་པ་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོར་བྱས་ནས་སྔ་གཞུག་ཏུ་བོད་མི་སྐྱ་སེར་ ༡༢༡ ཙམ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འཇུ་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་ཤིང་དེའི་ནང་ནས་བོད་མི་བཞི་གློད་གྲོལ་བཏང་ཟིན་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་བ་མ་གཏོགས་གཞན་ཚང་མ་ད་དུང་སེར་ཤུལ་རྫོང་ཐོག་ཏུ་བཀག་སྐྱིལ་བྱས་ཡོད་པ་རེད། འདི་ག་ལྟེ་གནས་ཁང་དུ་ཁུངས་ལྡན་གྱི་གནས་ཚུལ་འབྱོར་བ་ལྟར་ན་ཉེ་ཆར་འཇུ་བཟུང་བྱས་པའི་བོད་མི་རྣམས་ལ་ཉིན་ལྟར་འདྲི་གཅོད་དང་སློབ་གསོ་ཡང་ཡང་གཏོང་གི་ཡོད་པ་མ་ཟད་ཟས་གོས་སོགས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་འདང་ངེས་ཤིག་རག་གི་མེད་པའི་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་འཕྲད་བཞིན་ཡོད་འདུག ལྷག་པར་དུ་སྐར་སྒྲོན་ཞེས་པའི་བུད་མེད་ཅིག་ན་ནས་སེར་ཤུལ་རྫོང་ཐོག་གི་སྨན་ཁང་དུ་བསྟན་འདུག་ཀྱང་ཕྱིས་སུ་ནད་གཞི་ཇེ་སྡུག་ཏུ་ཕྱིན་པར་བརྟེན་སྨན་བཅོས་ཆེད་ས་གནས་གཞན་གྱི་སྨན་ཁང་ཆེ་ས་ཞིག་ཏུ་སྟོན་ཐབས་བྱས་ཀྱང་སྨན་ཁང་གིས་ངོས་སྦྱོར་ཡི་གེ་དང་རྫོང་ཉེན་རྟོག་ཁང་གིས་ཆོག་མཆན་མ་སྤྲད་པར་མུ་མཐུད་བཀག་ཉར་བྱས་ཡོད་པ་རེད། ཐེངས་འདིའི་རྫ་དབོན་པོར་དམ་དྲག་ནན་པོ་བྱེད་བཞིན་པའི་གནས་ཚུལ་འདི་གློ་བུར་དུ་འཕྲད་པ་ཞིག་མ་ཡིན་པར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཁུལ་དེའི་འབྲོག་པ་རྣམས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་འཚོ་གནས་ལ་དོ་འཕོག་ཆེན་པོ་བཏང་ཞིང་ཞི་དྲག་གི་ཐབས་ལམ་འདྲ་མིན་སྤྱད་དེ་དམངས་ཚོགས་ཁྲོད་གུང་ཁྲན་ཏང་བཀའ་དྲིན་ཆེ་རབ་ཀྱི་སྐད་ཆ་ཤོད་དགོས་པའི་བཙན་བཀའ་བཏང་བ་དང་། དེ་འདྲའི་སྐད་ཆ་ཤོད་མཁན་རེ་ཟུང་བྱུང་བ་རྣམས་བརྙན་བླངས་ནས་དྲིལ་བསྒྲགས་ཆེད་བེད་སྤྱོད་བྱས་པས་ས་གནས་བོད་མི་རྣམས་འུ་ཐུག་སྟེ་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་དང་མི་དགའ་བའི་རྣམ་འགྱུར་རྒྱུན་དུ་བསྟན་དང་སྟོན་མུས་ཡིན་པ་རེད། དེང་གི་ཆར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་“ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་”ཟེར་བ་དང་“བསམ་བློ་གཅིག་མཐུན་”ཟེར་བ་སོགས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དྲིལ་བསྒྲགས་སྣ་ཚོགས་ཤིག་གི་འོག་ནས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་རྣམས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་། ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་སོགས་རྩ་མེད་བཟོ་ཐབས་ཀྱི་ཐབས་ཇུས་སྣ་མང་ཞིག་སྔར་ལས་ལྷག་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པས་བོད་ནང་དུའང་སྒེར་བཙུགས་སློབ་གྲྭ་ཁག་རིམ་པས་སྒོ་བརྒྱག་ཏུ་བཅུགས་པ་དང་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་བསླབ་གཞི་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་བཞིན་པ། བུ་བཅོལ་ཁང་གི་ནང་ངེས་པར་དུ་རྒྱ་ནག་གི་སྤྱི་སྐད་སློབ་དགོས་པ། བོད་ཁུལ་གྱི་ས་གནས་མང་པོར་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པའི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གི་གསབ་ཁྲིད་འཛིན་གྲྭ་རྣམས་ཚོགས་མི་ཆོག་པ་སོགས་བཟོ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། གནས་ཚུལ་དེ་དང་འབྲེལ་བར་ཉེ་ཆར་རྫ་དབོན་པོ་ནས་འཇུ་བཟུང་བྱས་པའི་ནང་“དབོན་པོ་ཕ་སྐད་སྲུང་འཛིན་སྐྱིད་སྡུག་མཐུན་ཚོགས་”ཀྱི་རྐང་འཛིན་མི་སྣ་ཡང་ཚུད་ཡོད་པ་མ་ཟད་ཕ་སྐད་ཚོགས་པའི་དེ་རྒྱུན་དུ་སྤེལ་བཞིན་པའི་ཡིག་རྨོངས་སེལ་བའི་ལས་འགུལ་དང་། དབྱར་དགུན་གྱི་སྐད་ཡིག་གསབ་ཁྲིད་འཛིན་གྲྭ་སོགས་ཀྱང་མུ་མཐུད་ཚོགས་མི་ཐུབ་པའི་གནས་སུ་ལྷུང་བཞིན་པར་དམངས་ཚོགས་ཁྲོད་སེམས་འཚབ་ཆེན་པོ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། རྫ་དབོན་པོའི་གནས་སྟངས་ནི་ཉིན་རེ་བཞིན་ཛ་དྲག་ཆེ་རུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་རྒྱའི་དམག་མིས་བོད་མི་ཚོའི་ཁང་ཁྱིམ་བསྔོག་བཤེར་བྱེད་པ་ཙམ་མ་ཟད་སེར་ཤུལ་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་སྡེ་པ་ཕལ་ཆེ་བར་དམ་དྲག་ནན་པོ་བྱས་ཏེ་དམངས་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་འོང་ལ་བཀག་སྡོམ་བྱེད་པ་དང་། འགྲུལ་པ་ཚོའི་ཁ་པར་སོགས་སུ་གང་བྱུང་བསྔོག་བཤེར་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པ་རེད། ཉིན་གྲངས་ཉི་ཤུ་ལྷག་སོང་ཡང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིོས་དོན་མེད་དུ་འཇུ་བཟུང་བྱས་པའི་བོད་མི་རྣམས་ད་དུང་གློད་གྲོལ་མི་གཏོང་བ་མ་ཟད་ཁོང་ཚོར་ཟས་གོས་སོགས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་འདང་ངེས་ཤིག་སྤྲོད་ཀྱི་མེད་པ་དང་ནད་པར་སྨན་བཅོས་ལྟ་སྐྱོང་ཚུལ་བཞིན་རག་གི་མེད་པའི་ཛ་དྲག་གི་གནས་སྟང་འབྱུང་བཞིན་པ་འདི་ནི་ཧ་ཅང་བློ་འཚབ་ཀྱི་གནས་ཤིག་ཡིན་པས་འདི་ག་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་རྫ་དབོན་པོ་ནས་འཇུ་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་པའི་བོད་མི་རྣམས་ཆ་རྐྱེན་གང་ཡང་མེད་པའི་ཐོག་ནས་འཕྲལ་དུ་གློད་གྲོལ་གཏོང་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་ནན་པོ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
རྫ་དབོན་པོའི་གནས་སྟངས་ཛ་དྲག་ཇེ་ཆེར་ཕྱིན་པ།
ཉེ་སྔོན་ཕྱི་ཟླ་བརྒྱད་པའི་ཚེས་ ༢༣ ནས་བཟུང་ཉིན་བཅུའི་རིང་རྫ་ཆུ་ཁ་དབོན་པོ་སྡེ་པ་རུ་༧གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་པར་ཉར་ཚགས་བྱས་པ་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོར་བྱས་ནས་སྔ་གཞུག་ཏུ་བོད་མི་སྐྱ་སེར་ ༡༢༡ ཙམ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འཇུ་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་ཤིང་དེའི་ནང་ནས་བོད་མི་བཞི་གློད་གྲོལ་བཏང་ཟིན་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་བ་མ་གཏོགས་གཞན་ཚང་མ་ད་དུང་སེར་ཤུལ་རྫོང་ཐོག་ཏུ་བཀག་སྐྱིལ་བྱས་ཡོད་པ་རེད། འདི་ག་ལྟེ་གནས་ཁང་དུ་ཁུངས་ལྡན་གྱི་གནས་ཚུལ་འབྱོར་བ་ལྟར་ན་ཉེ་ཆར་འཇུ་བཟུང་བྱས་པའི་བོད་མི་རྣམས་ལ་ཉིན་ལྟར་འདྲི་གཅོད་དང་སློབ་གསོ་ཡང་ཡང་གཏོང་གི་ཡོད་པ་མ་ཟད་ཟས་གོས་སོགས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་འདང་ངེས་ཤིག་རག་གི་མེད་པའི་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་འཕྲད་བཞིན་ཡོད་འདུག ལྷག་པར་དུ་སྐར་སྒྲོན་ཞེས་པའི་བུད་མེད་ཅིག་ན་ནས་སེར་ཤུལ་རྫོང་ཐོག་གི་སྨན་ཁང་དུ་བསྟན་འདུག་ཀྱང་ཕྱིས་སུ་ནད་གཞི་ཇེ་སྡུག་ཏུ་ཕྱིན་པར་བརྟེན་སྨན་བཅོས་ཆེད་ས་གནས་གཞན་གྱི་སྨན་ཁང་ཆེ་ས་ཞིག་ཏུ་སྟོན་ཐབས་བྱས་ཀྱང་སྨན་ཁང་གིས་ངོས་སྦྱོར་ཡི་གེ་དང་རྫོང་ཉེན་རྟོག་ཁང་གིས་ཆོག་མཆན་མ་སྤྲད་པར་མུ་མཐུད་བཀག་ཉར་བྱས་ཡོད་པ་རེད། ཐེངས་འདིའི་རྫ་དབོན་པོར་དམ་དྲག་ནན་པོ་བྱེད་བཞིན་པའི་གནས་ཚུལ་འདི་གློ་བུར་དུ་འཕྲད་པ་ཞིག་མ་ཡིན་པར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཁུལ་དེའི་འབྲོག་པ་རྣམས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་འཚོ་གནས་ལ་དོ་འཕོག་ཆེན་པོ་བཏང་ཞིང་ཞི་དྲག་གི་ཐབས་ལམ་འདྲ་མིན་སྤྱད་དེ་དམངས་ཚོགས་ཁྲོད་གུང་ཁྲན་ཏང་བཀའ་དྲིན་ཆེ་རབ་ཀྱི་སྐད་ཆ་ཤོད་དགོས་པའི་བཙན་བཀའ་བཏང་བ་དང་། དེ་འདྲའི་སྐད་ཆ་ཤོད་མཁན་རེ་ཟུང་བྱུང་བ་རྣམས་བརྙན་བླངས་ནས་དྲིལ་བསྒྲགས་ཆེད་བེད་སྤྱོད་བྱས་པས་ས་གནས་བོད་མི་རྣམས་འུ་ཐུག་སྟེ་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་དང་མི་དགའ་བའི་རྣམ་འགྱུར་རྒྱུན་དུ་བསྟན་དང་སྟོན་མུས་ཡིན་པ་རེད། དེང་གི་ཆར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་“ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་”ཟེར་བ་དང་“བསམ་བློ་གཅིག་མཐུན་”ཟེར་བ་སོགས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དྲིལ་བསྒྲགས་སྣ་ཚོགས་ཤིག་གི་འོག་ནས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་རྣམས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་། ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་སོགས་རྩ་མེད་བཟོ་ཐབས་ཀྱི་ཐབས་ཇུས་སྣ་མང་ཞིག་སྔར་ལས་ལྷག་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པས་བོད་ནང་དུའང་སྒེར་བཙུགས་སློབ་གྲྭ་ཁག་རིམ་པས་སྒོ་བརྒྱག་ཏུ་བཅུགས་པ་དང་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་བསླབ་གཞི་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་བཞིན་པ། བུ་བཅོལ་ཁང་གི་ནང་ངེས་པར་དུ་རྒྱ་ནག་གི་སྤྱི་སྐད་སློབ་དགོས་པ། བོད་ཁུལ་གྱི་ས་གནས་མང་པོར་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པའི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གི་གསབ་ཁྲིད་འཛིན་གྲྭ་རྣམས་ཚོགས་མི་ཆོག་པ་སོགས་བཟོ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། གནས་ཚུལ་དེ་དང་འབྲེལ་བར་ཉེ་ཆར་རྫ་དབོན་པོ་ནས་འཇུ་བཟུང་བྱས་པའི་ནང་“དབོན་པོ་ཕ་སྐད་སྲུང་འཛིན་སྐྱིད་སྡུག་མཐུན་ཚོགས་”ཀྱི་རྐང་འཛིན་མི་སྣ་ཡང་ཚུད་ཡོད་པ་མ་ཟད་ཕ་སྐད་ཚོགས་པའི་དེ་རྒྱུན་དུ་སྤེལ་བཞིན་པའི་ཡིག་རྨོངས་སེལ་བའི་ལས་འགུལ་དང་། དབྱར་དགུན་གྱི་སྐད་ཡིག་གསབ་ཁྲིད་འཛིན་གྲྭ་སོགས་ཀྱང་མུ་མཐུད་ཚོགས་མི་ཐུབ་པའི་གནས་སུ་ལྷུང་བཞིན་པར་དམངས་ཚོགས་ཁྲོད་སེམས་འཚབ་ཆེན་པོ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། རྫ་དབོན་པོའི་གནས་སྟངས་ནི་ཉིན་རེ་བཞིན་ཛ་དྲག་ཆེ་རུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་རྒྱའི་དམག་མིས་བོད་མི་ཚོའི་ཁང་ཁྱིམ་བསྔོག་བཤེར་བྱེད་པ་ཙམ་མ་ཟད་སེར་ཤུལ་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་སྡེ་པ་ཕལ་ཆེ་བར་དམ་དྲག་ནན་པོ་བྱས་ཏེ་དམངས་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་འོང་ལ་བཀག་སྡོམ་བྱེད་པ་དང་། འགྲུལ་པ་ཚོའི་ཁ་པར་སོགས་སུ་གང་བྱུང་བསྔོག་བཤེར་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པ་རེད། ཉིན་གྲངས་ཉི་ཤུ་ལྷག་སོང་ཡང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིོས་དོན་མེད་དུ་འཇུ་བཟུང་བྱས་པའི་བོད་མི་རྣམས་ད་དུང་གློད་གྲོལ་མི་གཏོང་བ་མ་ཟད་ཁོང་ཚོར་ཟས་གོས་སོགས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་འདང་ངེས་ཤིག་སྤྲོད་ཀྱི་མེད་པ་དང་ནད་པར་སྨན་བཅོས་ལྟ་སྐྱོང་ཚུལ་བཞིན་རག་གི་མེད་པའི་ཛ་དྲག་གི་གནས་སྟང་འབྱུང་བཞིན་པ་འདི་ནི་ཧ་ཅང་བློ་འཚབ་ཀྱི་གནས་ཤིག་ཡིན་པས་འདི་ག་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་རྫ་དབོན་པོ་ནས་འཇུ་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་པའི་བོད་མི་རྣམས་ཆ་རྐྱེན་གང་ཡང་མེད་པའི་ཐོག་ནས་འཕྲལ་དུ་གློད་གྲོལ་གཏོང་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་ནན་པོ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
རྫ་དབོན་པོ་ནས་ཡང་བསྐྱར་བོད་མི་ ༥༣ ཙམ་འཇུ་བཟུང་བྱས་འདུག
འདི་ག་ལྟེ་གནས་ཁང་དུ་ཁུངས་ལྡན་གྱི་གནས་ཚུལ་འབྱོར་བ་ལྟར་ན་ཉེ་ཆར་བོད་ཁམས་ཕྱོགས་རྫ་ཆུ་ཁ་དབོན་པོ་སྡེ་པ་ནས་ཁ་པར་དང་ཁང་ཁྱིམ་སོགས་སུ་༧གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་པར་ཉར་ཚགས་བྱས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཟླ་འདིའི་ཚེས་༢༣ དང་ ༢༤ ཉིན་གཉིས་ཀྱི་ནང་བོད་མི་སྐྱ་སེར་ ༦༠ ཙམ་འཇུ་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཡོད་པ་དང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དོན་མེད་བཙན་ཁྲིད་བྱས་པའི་བོད་མི་དེ་དག་གློད་གྲོལ་གཏོང་རྒྱུའི་ཚབ་ལ་ཚེས་ ༢༥ ནས་བཟུང་བོད་མི་ཚོའི་ཁ་པར་དང་ཁང་ཁྱིམ་རེ་རེ་བཞིན་བསྔོག་བཤེར་བྱས་ཏེ་ཉིན་གྲངས་ལྔ་ཙམ་གྱི་རིང་ལ་ཡང་བསྐྱར་སྐྱ་སེར་ ༥༣ ཙམ་བཙན་ཁྲིད་ཀྱིས་ཁྱོན་བསྡོམས་བདུན་ཕྲག་གཅིག་གི་ནང་ཚུན་ལ་མི་གྲངས་ ༡༡༣ ཙམ་འཇུ་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་ཡོད་པ་རེད། འཇུ་བཟུང་བྱས་པའི་བོད་མི་རྣམས་བརྒྱ་ཆ་ ༩༩% ༧གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་པར་སྒྲིག་གཤོམ་བྱས་པ་དང་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་འབྲེལ་བ་བྱས་པའི་རྐྱེན་གྱི་ཡིན་པ་ཁུངས་ལྡན་གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤྲོད་པས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་སོང་། ཁ་སང་ཚེས་ ༣༡ ཉིན་དགེ་འདུན་པ་ཞིག་དང་བུད་མེད་ཅིག་གློད་གྲོལ་བཏང་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་གོ་ཐོས་བྱུང་འདུག་ཅིང་དེ་མིན་འཇུ་བཟུང་བྱས་པའི་སྐྱ་སེར་རྣམས་ཉུང་མཐར་ཟླ་བ་གཅིག་ལ་བཀག་ཉར་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པའི་གནས་ཚུལ་ཞིག་སྤྱི་ཚོགས་སུ་ཁྱབ་ཡོད་པ་རེད། ཁ་སང་ཚེས་ ༣༡ ནས་བཟུང་རྫ་སྨད་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་ལས་ཁུངས་སུ་རྫ་དབོན་པོ་དགོན་པར་དོ་དམ་ཆེད་བཙུགས་པའི་གཞུང་ལས་ཁང་ཟེར་བའི་འགན་ཁུར་འོག་ཉིན་ལྟར་ལོ་ན་ ༡༨ ཡན་གྱི་གྲྭ་བཙུན་ ༢༠ ཙམ་བཙན་གྱིས་འབོད་འགུག་བྱས་ཏེ་སོ་སོར་ནག་ཉེས་མེད་པ་དང་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་འབྲེལ་བ་བྱེད་མྱོང་མེད་པ། ཁ་པར་ནང་ནས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་སྐད་ཆ་བཤད་མྱོང་མེད་པ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁྲིམས་དང་འགལ་མེད་པ་སོགས་རང་རང་དག་འབུད་བྱེད་བཅུག་པ་དང་ཕྱིན་ཆད་དེ་རིགས་མི་བྱེད་པའི་ཁས་ལེན་བྱེད་བཅུག་གི་ཡོད་པ་རེད། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱུན་དུ་དྲིལ་བསྒྲགས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ལམ་ནས་བོད་དུ་བདེ་སྐྱིད་ཡོད་པ་དང་བོད་མི་རྣམས་ལ་རང་དབང་ཡོད་ཚུལ་འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་དོན་ངོ་མར་བོད་ནང་གི་བོད་མི་ཚོར་འགྲོ་འདུག་དང་སྨྲ་བརྗོད་སོགས་ཀྱི་རང་དབང་ཡོད་པ་ཕར་ཞོག་མཐའ་ན་སོ་སོའི་དད་མོས་ཞུ་སའི་རྩ་བའི་བླ་མའི་སྐུ་པར་ཞིག་ཉར་ནའང་འདི་ལྟར་མནར་གཅོད་མྱོང་དགོས་འཁེལ་གྱི་ཡོད་པ་རེད། གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤྲོད་པའི་གསུང་པ་ལྟར་ན་༧གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་པར་ལ་དམ་དྲག་བྱེད་པའི་གནས་ཚུལ་ནི་དབོན་པོ་སྡེ་པ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་སེར་ཤུལ་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་སྡེ་པ་ཡོངས་ལ་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་པ་དང་སྡེ་པ་གཞན་དག་ནས་ཀྱང་མི་འཇུ་བཟུང་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་གྱི་ཡོད་འདུག རྫ་དབོན་པོ་དགོན་གྲོང་གཉིས་ལ་རྒྱ་གཞུང་གིས་འདི་ལྟར་དམ་དྲག་བྱེད་དགོས་པའི་འབྱུང་རྩ་ནི་ཁ་སྔོན་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་དྲྭ་ཚིགས་སུ་བཀོད་པ་ལྟར་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོའི་ས་གནས་བོད་མི་བདུན་གྱིས་རྒྱ་གཞུང་གི་གཡོ་སྒྱུ་ལ་འུ་ཐུག་ནས་ངོ་རྒོལ་བྱས་པ་དང་ ༢༠༢༡ ལོའི་འགོ་སྟོད་དུ་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པ་གྲྭ་རྟ་མེ་ལགས་བཙོན་ཁང་གི་མནར་གཅོད་འོག་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བ་དང་དེར་ས་གནས་དམངས་ཚོགས་ནས་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་ཀྱི་རྣམ་འགྱུར་ཤུགས་ཆེར་བསྟན་པ་སོགས་ཀྱི་རྒྱུ་མཚན་ལ་ཐུག་ཡོད་པ་རེད། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཉེ་སྔོན་བོད་མི་སྐྱ་སེར་ ༦༠ ཙམ་དོན་མེད་དུ་འཇུ་བཟུང་བྱས་པ་རྣམས་གློད་གྲོལ་གཏོང་རྒྱུའི་ཚབ་ལ་སླར་ཡང་སྐྱ་སེར་ ༥༣ ཙམ་འཇུ་བཟུང་བྱས་པས་བྱ་སྤྱོད་འདི་ནི་ནམ་ཡང་ངོས་ལེན་བྱ་ཐབས་བྲལ་བ་ཡིན། འདི་ག་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་ནས་ཁང་ནས་ངོ་རྒོལ་དྲག་པོ་དང་བཅས་ཉེས་མེད་བོད་མི་དེ་དག་འཕྲལ་དུ་གློད་གྲོལ་གཏོང་དགོས་པ་དང་བོད་ནང་གི་བོད་མི་ཚོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལ་ངེས་པར་དུ་བརྩི་འཇོག་བྱེད་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་ནན་པོ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་ཚིག་གནད་གསེད་བཀྲོལ་བྱས་པའི་དྲྭ་ཚོགས་ཤིག་འདོན་ལ་ཉེ།
སུ་ཞིག་གིས་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་ཀུན་སློང་ཤེས་དགོས་པ་ཡིན་ནམ། དེང་གི་ཆར་རྒྱ་ནག་གི་སྟོབས་ཤུགས་རྒྱས་བཞིན་པ་དེས་ང་ཚོ་ཚང་མར་ཤུགས་རྐྱེན་ངེས་ཅན་ཞིག་སྤྲོད་བཞིན་ཡོད། གཏུམ་དྲག་ཆེ་བའི་རྒྱ་ནག་གི་འུར་སྒྲོག་དེ་དག་གིས་ང་ཚོའི་སེམས་སུ་དངངས་འཚབ་སྦྱིན་པ་དང་། རང་ཉིད་ཀྱི་མ་འོངས་པར་བདེ་འཇགས་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཐད་ལ་སེམས་ཁུར་བྱེད་དགོས་པ་བཟོས་ཡོད། རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་དམིགས་ཡུལ་དང་ཀུན་སློང་ངོས་ཆོད་པར་ཁོང་ཚོའི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་ལ་དཔྱད་དགོས། རྒྱ་ནག་གི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཁག་ཏུ་ང་ཚོ་ཐུན་མོང་གི་ཁེ་ཕན་མཚོན་པ་ལྟ་བུའི་ཚིག་གནད་ཤིན་ཏུ་གསོན་ཉམས་དོད་པོ་སྤྱོད་བཞིན་ཡོད་པས་དེ་དག་བརྒྱུད་དེ་རྒྱ་ནག་གི་དམིགས་ཡུལ་ངོ་མ་ཇི་ལྟར་ཤེས་ཐུབ་བམ་ཞེས་པ་ནི་སྐབས་འབབ་ཀྱི་དྲི་བ་ཡིན། རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱི་ཡི་གེར་ལྟ་ཀློག་བྱེད་ཞོར་དེ་དག་གི་ནང་དུ་བཀོད་པའི་ཚིག་གནད་དག་གི་གོ་དོན་གསེད་བཀྲོལ་བྱས་པ་འདི་ལ་ཞིབ་ལྟ་བྱས་པ་ཡིན་ན། ད་གཟོད་རྒྱ་ནག་གིས་ཁྱོད་ལ་ཁེ་ཕན་ནམ་ཉེན་ཁ་གང་ཞིག་སྤྲོད་སྲིད་པ་རྟོགས་ངེས་ཤིང་དེ་དག་ལ་རང་ངོས་ནས་གདོང་ལེན་ཇི་ལྟར་བྱེད་དགོས་མིན་གྱི་ཐག་གཅོད་ཞིག་ཀྱང་ཐུབ་ངེས་ཡིན། རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱི་ཚིག་གནད་གསེད་བཀྲོལ་བྱས་པ་འདི་ལ་གཟིགས་ན་རྒྱ་ནག་གི་ཀུན་སློང་བཟང་ངན་ཅི་ཡིན་པ་དང་། རྒྱ་ནག་ནི་རྨང་བཅོས་རིང་ལུགས་པ་དང་སྲོལ་རྒྱུན་རྒྱུན་འཛིན་པ་གཉིས་ནས་གང་ཡིན་པ། མ་རྩ་རིང་ལུགས་པ་དང་དམར་ཤོག་རིང་ལུགས་པ་གཉིས་ནས་གང་ཡིན་པ། རྒྱར་བསྐྱེད་རིང་ལུགས་པ་དང་རང་སྲུང་པ་གཉིས་ནས་གང་ཡིན་པ། འགྲན་རྩོད་གཙོ་གཉེར་བ་དང་འགྲན་རྩོད་སྤོང་མཁན་གཉིས་ནས་གང་ཡིན་པ་སོགས་གསལ་པོ་ཤེས་ཐུབ། འདི་ག་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་ནས་མི་རིང་པར་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དྲིལ་བསྒྲགས་སུ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་པའི་ཚིག་གནད་ ༥༠༠ ཙམ་གསེད་བཀྲོལ་བྱས་པའི་ཁུངས་དག་གི་དྲྭ་ཚིགས་ཤིག་དབྱིན་བོད་གཉིས་ཀའི་ལམ་ནས་འདོན་སྤེལ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན། ང་ཚོ་བོད་མི་ཚོ་མི་ལོ་སྟོང་ཕྲག་དུ་མར་རྒྱ་ནག་ལ་ཁྱིམ་མཚེས་བྱས་ནས་བསྡད་པ་ཡིན་ཞིང་ད་ལྟའི་དུས་སུ་བོད་ནང་གི་བོད་མི་ཚོས་རྒྱ་ནག་གི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཚིག་གནད་དེ་དག་ལ་ཕལ་ཆེར་ཉིན་ལྟར་ལྟ་ཉན་བྱེད་དགོས་འཁེལ་གྱི་ཡོད་པར་བརྟེན་རྒྱ་ནག་གི་དབུ་ཁྲིད་ཚོའི་བསམ་བློ་གཏོང་སྟངས་ཐད་ང་ཚོ་ལ་རྒྱུས་མངའ་ཤིན་ཏུ་ཟབ་མོ་ཡོད། དེང་གི་ཆར་བོད་མི་ཚོས་རང་ལ་རྒྱུས་མངའ་གཏིང་ཟབ་ཡོད་པའི་རྒྱ་ནག་གི་དམིགས་ཡུལ་དང་ཀུན་སློང་རྣམས་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ལ་བརྒྱུད་སྤྲོད་ཞུ་བཞིན་ཡོད། འདིར་རྒྱ་ནག་གཞུང་འབྲེལ་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱི་ཚིག་གནད་ཁག་དང་དེ་དག་གི་དབྱིན་བོད་གཉིས་ཀའི་འགྱུར་གཞི་ལ་བཞག་ནས་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་གོ་བ་དང་།
ཉེ་སྔོན་ཕྱི་ཟླ་བརྒྱད་པའི་ཚེས་ ༢༣ ནས་བཟུང་ཉིན་བཅུའི་རིང་རྫ་ཆུ་ཁ་དབོན་པོ་སྡེ་པ་རུ་༧གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་པར་ཉར་ཚགས་བྱས་པ་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོར་བྱས་ནས་སྔ་གཞུག་ཏུ་བོད་མི་སྐྱ་སེར་ ༡༢༡ ཙམ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འཇུ་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་ཤིང་དེའི་ནང་ནས་བོད་མི་བཞི་གློད་གྲོལ་བཏང་ཟིན་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་བ་མ་གཏོགས་གཞན་ཚང་མ་ད་དུང་སེར་ཤུལ་རྫོང་ཐོག་ཏུ་བཀག་སྐྱིལ་བྱས་ཡོད་པ་རེད། འདི་ག་ལྟེ་གནས་ཁང་དུ་ཁུངས་ལྡན་གྱི་གནས་ཚུལ་འབྱོར་བ་ལྟར་ན་ཉེ་ཆར་འཇུ་བཟུང་བྱས་པའི་བོད་མི་རྣམས་ལ་ཉིན་ལྟར་འདྲི་གཅོད་དང་སློབ་གསོ་ཡང་ཡང་གཏོང་གི་ཡོད་པ་མ་ཟད་ཟས་གོས་སོགས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་འདང་ངེས་ཤིག་རག་གི་མེད་པའི་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་འཕྲད་བཞིན་ཡོད་འདུག ལྷག་པར་དུ་སྐར་སྒྲོན་ཞེས་པའི་བུད་མེད་ཅིག་ན་ནས་སེར་ཤུལ་རྫོང་ཐོག་གི་སྨན་ཁང་དུ་བསྟན་འདུག་ཀྱང་ཕྱིས་སུ་ནད་གཞི་ཇེ་སྡུག་ཏུ་ཕྱིན་པར་བརྟེན་སྨན་བཅོས་ཆེད་ས་གནས་གཞན་གྱི་སྨན་ཁང་ཆེ་ས་ཞིག་ཏུ་སྟོན་ཐབས་བྱས་ཀྱང་སྨན་ཁང་གིས་ངོས་སྦྱོར་ཡི་གེ་དང་རྫོང་ཉེན་རྟོག་ཁང་གིས་ཆོག་མཆན་མ་སྤྲད་པར་མུ་མཐུད་བཀག་ཉར་བྱས་ཡོད་པ་རེད། ཐེངས་འདིའི་རྫ་དབོན་པོར་དམ་དྲག་ནན་པོ་བྱེད་བཞིན་པའི་གནས་ཚུལ་འདི་གློ་བུར་དུ་འཕྲད་པ་ཞིག་མ་ཡིན་པར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཁུལ་དེའི་འབྲོག་པ་རྣམས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་འཚོ་གནས་ལ་དོ་འཕོག་ཆེན་པོ་བཏང་ཞིང་ཞི་དྲག་གི་ཐབས་ལམ་འདྲ་མིན་སྤྱད་དེ་དམངས་ཚོགས་ཁྲོད་གུང་ཁྲན་ཏང་བཀའ་དྲིན་ཆེ་རབ་ཀྱི་སྐད་ཆ་ཤོད་དགོས་པའི་བཙན་བཀའ་བཏང་བ་དང་། དེ་འདྲའི་སྐད་ཆ་ཤོད་མཁན་རེ་ཟུང་བྱུང་བ་རྣམས་བརྙན་བླངས་ནས་དྲིལ་བསྒྲགས་ཆེད་བེད་སྤྱོད་བྱས་པས་ས་གནས་བོད་མི་རྣམས་འུ་ཐུག་སྟེ་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་དང་མི་དགའ་བའི་རྣམ་འགྱུར་རྒྱུན་དུ་བསྟན་དང་སྟོན་མུས་ཡིན་པ་རེད། དེང་གི་ཆར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་“ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་”ཟེར་བ་དང་“བསམ་བློ་གཅིག་མཐུན་”ཟེར་བ་སོགས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དྲིལ་བསྒྲགས་སྣ་ཚོགས་ཤིག་གི་འོག་ནས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་རྣམས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་། ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་སོགས་རྩ་མེད་བཟོ་ཐབས་ཀྱི་ཐབས་ཇུས་སྣ་མང་ཞིག་སྔར་ལས་ལྷག་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པས་བོད་ནང་དུའང་སྒེར་བཙུགས་སློབ་གྲྭ་ཁག་རིམ་པས་སྒོ་བརྒྱག་ཏུ་བཅུགས་པ་དང་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་བསླབ་གཞི་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་བཞིན་པ། བུ་བཅོལ་ཁང་གི་ནང་ངེས་པར་དུ་རྒྱ་ནག་གི་སྤྱི་སྐད་སློབ་དགོས་པ། བོད་ཁུལ་གྱི་ས་གནས་མང་པོར་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པའི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གི་གསབ་ཁྲིད་འཛིན་གྲྭ་རྣམས་ཚོགས་མི་ཆོག་པ་སོགས་བཟོ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། གནས་ཚུལ་དེ་དང་འབྲེལ་བར་ཉེ་ཆར་རྫ་དབོན་པོ་ནས་འཇུ་བཟུང་བྱས་པའི་ནང་“དབོན་པོ་ཕ་སྐད་སྲུང་འཛིན་སྐྱིད་སྡུག་མཐུན་ཚོགས་”ཀྱི་རྐང་འཛིན་མི་སྣ་ཡང་ཚུད་ཡོད་པ་མ་ཟད་ཕ་སྐད་ཚོགས་པའི་དེ་རྒྱུན་དུ་སྤེལ་བཞིན་པའི་ཡིག་རྨོངས་སེལ་བའི་ལས་འགུལ་དང་། དབྱར་དགུན་གྱི་སྐད་ཡིག་གསབ་ཁྲིད་འཛིན་གྲྭ་སོགས་ཀྱང་མུ་མཐུད་ཚོགས་མི་ཐུབ་པའི་གནས་སུ་ལྷུང་བཞིན་པར་དམངས་ཚོགས་ཁྲོད་སེམས་འཚབ་ཆེན་པོ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། རྫ་དབོན་པོའི་གནས་སྟངས་ནི་ཉིན་རེ་བཞིན་ཛ་དྲག་ཆེ་རུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་རྒྱའི་དམག་མིས་བོད་མི་ཚོའི་ཁང་ཁྱིམ་བསྔོག་བཤེར་བྱེད་པ་ཙམ་མ་ཟད་སེར་ཤུལ་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་སྡེ་པ་ཕལ་ཆེ་བར་དམ་དྲག་ནན་པོ་བྱས་ཏེ་དམངས་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་འོང་ལ་བཀག་སྡོམ་བྱེད་པ་དང་། འགྲུལ་པ་ཚོའི་ཁ་པར་སོགས་སུ་གང་བྱུང་བསྔོག་བཤེར་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པ་རེད། ཉིན་གྲངས་ཉི་ཤུ་ལྷག་སོང་ཡང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིོས་དོན་མེད་དུ་འཇུ་བཟུང་བྱས་པའི་བོད་མི་རྣམས་ད་དུང་གློད་གྲོལ་མི་གཏོང་བ་མ་ཟད་ཁོང་ཚོར་ཟས་གོས་སོགས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་འདང་ངེས་ཤིག་སྤྲོད་ཀྱི་མེད་པ་དང་ནད་པར་སྨན་བཅོས་ལྟ་སྐྱོང་ཚུལ་བཞིན་རག་གི་མེད་པའི་ཛ་དྲག་གི་གནས་སྟང་འབྱུང་བཞིན་པ་འདི་ནི་ཧ་ཅང་བློ་འཚབ་ཀྱི་གནས་ཤིག་ཡིན་པས་འདི་ག་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་རྫ་དབོན་པོ་ནས་འཇུ་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་པའི་བོད་མི་རྣམས་ཆ་རྐྱེན་གང་ཡང་མེད་པའི་ཐོག་ནས་འཕྲལ་དུ་གློད་གྲོལ་གཏོང་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་ནན་པོ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
