བོད་ཀྱི་ན་གཞོན་ཚོར་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་ཡུན་གནས་དར་སྤེལ་སྐོར་གྱི་ཟབ་སྦྱོང་ཕུལ་བ།འདི་ག་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས་རྒྱ་གར་གྱི་ས་ཕྱོགས་འདྲ་མིན་ནང་ཁྲིམས་ལུགས་དང་སེམས་ཁམས་རིག་པ། ཆབ་སྲིད་རིག་པ། ཚོང་དོན་རིག་པ། རྩིས་འཕྲུལ་རིག་པ། སྐྱེས་དངོས་རིག་པ། གསར་འགོད་རིག་པ་སོགས་སློབ་ཚན་སྣ་མང་སྒང་མཐོ་རིམ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་བཞིན་པའི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་ཕྲུག་ཁག་ཅིག་ལ་ཟབ་སྦྱོང་ཕུལ།
འདི་ག་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་དུ་ཁུངས་ལྡན་གྱི་གནས་ཚུལ་འབྱོར་གསལ་ལྟར་ན་བོད་ཁམས་ཕྱོགས་འབྲི་རུ་ནས་ཡིན་པའི་ཚོང་པ་བསྟན་འཛིན་ཐར་པ་ལགས་ཀྱིས་ས་གནས་བོད་མིར་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་དངུལ་གཏོང་རོགས་བྱས་པར་བརྟེན་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཁོང་ལ་ལོ་གཉིས་དང་ཕྱེད་ཀའི་བཙོན་འཇུག་ཁྲིམས་ཅད་བཏང་འདུག
བོད་ཁམས་ཕྱོགས་ནག་ཆུ་ས་ཁུལ་ཤག་རོང་པོ་སྲ་ཁུ་གྲོང་ཚོ་ནས་ཡིན་པའི་རང་ལོ་ ༥༢ ཡིན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ་བ་དང་ཁེ་ལས་པ་བསྟན་འཛིན་ཆོས་འཕེལ་ལགས་ལ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་“རྒྱལ་ཁབ་ཁ་བྲལ་ལ་ངན་སྐུལ་”ཞེས་པའི་ཉེས་མིང་འོག་མི་ལོ་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་དྲང་བདེན་མ་ཡིན་པའི་ཁྲིམས་ཆད་བཏང་བར་འདི་ག་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས་བློ་ཕམ་ཚད་མེད་དང་བཅས་ཁྲིམས་ཆད་དེ་ལ་ངོ་རྒོལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
དེ་རིང་ཕྱི་ཟླ་ ༦ པའི་ཚེས་ ༢༦ སྟེ་“མནར་གཅོད་ཕོག་མཁན་རྣམས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉིན་མོ་”དང་སྟབས་བསྟུན་འདི་ག་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་གཞུང་གིས་གདུག་རྩུབ་ཀྱི་འོག་ཏུ་སྡུག་སྦྱོང་མནར་གཅོད་ཚད་ལས་བརྒལ་བ་མྱངས་དང་མྱོང་བཞིན་པའི་ཐོབ་ཐང་དོན་གཉེར་གནང་མཁན་གྱི་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པ་རྣམས་དང་ཁོང་ཅག་གི་འབྲེལ་ཡོད་ཉེ་འབྲེལ་ཡོངས་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
འདི་ག་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་དུ་ཁུངས་ལྡན་གྱི་གནས་ཚུལ་འབྱོར་བ་ལྟར་ན་མདོ་སྨད་རེབ་གོང་མདོ་བ་འབྲོག་ཕྱོགས་ནས་ཡིན་པའི་བོད་ཀྱི་རྩོམ་པ་པོ་གྲགས་ཅན་རོང་བོ་དགེ་འདུན་ལྷུན་འགྲུབ་ལགས་ལ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་“རྒྱལ་ཁབ་ཁ་བྲལ་ལ་ངན་སྐུལ་”ཞེས་པའི་ཉེས་མིང་འོག་ལོ་བཞི་ཡི་བཙོན་འཇུག་ཁྲིམས་ཆད་བཏང་འདུག
བོད་ཁམས་ཕྱོགས་རྫ་ཆུ་ཁ་འབུམ་རྙིང་སྡེ་པ་ནས་ཡིན་པའི་ན་གཞོན་ཤེས་ཡོན་ཅན་ས་བུ་ཆེའམ་དངོས་མིང་ལ་ཐུབ་བསྟན་བློ་གྲོས་ཞུ་བ་ཁོང་ན་ནིང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ ལོའི་ཕྱི་ཟླ་བཅུ་པའི་ཟླ་དཀྱིལ་ཙམ་ལ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་གློ་བུར་དུ་འཇུ་བཟུང་བཙན་ཁྲིད་བྱས་ནས་ཡུན་རིང་གར་སོང་ཆ་མེད་ཀྱི་གནས་བབ་འོག་ལྷུང་རྗེས་ཉེ་ལམ་ཕྱི་ཟླ་དྲུག་པའི་ཚེས་ ༡༤ ཡས་མས་ཤིག་ལ་ལོ་བཞི་དང་ཕྱེད་ཀའི་བཙོན་འཇུག་ཁྲིམས་ཆད་བཏང་འདུག
ཉེ་དུས་བོད་མདོ་སྨད་ཕྱོགས་ཀྱི་ཀན་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་ཟེར་བའི་དམར་ཤོག་དྲུང་ཆེ་གཞོན་པ་ཡཱང་ཝུ་ཟེར་བའི་བཀོད་ཁྱབ་འོག་ཁུལ་དེའི་དགོན་སྡེའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་ཁག་ལ་སྔར་ལས་ལྷག་གི་དམ་དྲག་རྒྱ་ཆེར་བྱས་འདུག་ཅིང་དད་ལྡན་དམངས་ཚོགས་དང་དགེ་འདུན་པ། མཚམས་པ་སོགས་ལ་སུན་བཙེར་སྣ་མང་བྱས་པར་བརྟེན་ཕྱི་ཟླ་ལྔ་པའི་ནང་དུ་གཙོས་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ཁ་གྱ་ཡུལ་ཚོ་ནས་ཡིན་པའི་དགེ་འདུན་པ་ཞིག་གིས་ངོ་རྒོལ་གནང་སྟེ་༧གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་པར་གྱི་མདུན་དུ་རང་སྲོག་བཅད་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་འདུག་ཅིང་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གསར་ཁང་རེ་འགའི་ནང་ཁོང་ཉིད་ཀྱིས་རང་ལུས་མེར་བསྲེག་གནང་སྟེ་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་ཡོད་ཚུལ་འཁོད་འདུག
འདི་ནས་བརྩིས་པའི་མི་ལོ་ ༢༧ གྱི་སྔོན་ཏེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༥ ལོའི་ཟླ་ ༥ པའི་ཚེས་ ༡༧ ཉིན་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དགུང་ལོ་དྲུག་ལ་སོན་པའི་༧པན་ཆེན་ཆུང་སྲིད་དགེ་འདུན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་མཆོག་ཡབ་ཡུམ་གཉིས་དང་ལྷན་དུ་འཇུ་བཟུང་བཙན་ཁྲིད་བྱས་པ་ནས་བཟུང་ད་བར་གར་བཞུགས་ཤེས་རྟོགས་མི་ཐུབ་པར་གྱུར་བར་བརྟེན་ཁོང་ཉིད་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་གནས་བབ་འོག་ལྷུང་ཡོད།
བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་དང་ཨེ་ཤི་ཡའི་གཟི་བརྗིད་སྣེ་ཁྲིད་ཚོགས་པ་(Asian Dignity Initiative, ADI)གཉིས་ཀྱིས་མཉམ་དུ་བསྒྲུབས་པའི་“ང་ཚོའི་རུས་རྐང་འཇིབས་སོང་།: ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་དབང་འོག་གི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་ཤེས་ཡོན་གྱི་ཐོབ་ཐང་།”ཞེས་པའི་ཆེད་དོན་སྙན་ཐོ་གསར་པ་འདོན་སྤེལ་གྱི་མཛད་སྒོ་ཞིག་བོད་ཀྱི་འགྲེམས་སྟོན་ཁང་དུ་སྐོང་ཚོགས་བྱས།
དགུང་ལོ་དྲུག་ནས་བཟུང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འཇུ་བཟུང་བཙན་ཁྲིད་བྱས་ཏེ་ད་ཆ་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་ཀྱི་གནས་བབ་འོག་བཞུགས་པའི་༧པན་ཆེན་ཆུང་སྲིད་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གཅིག་པ་དགེ་འདུན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་མཆོག་གི་སྐུའི་འཁྲུངས་སྐར་སྲུང་བརྩི་དང་སྟབས་བསྟུན་འདི་ག་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས་རྒྱ་བོད་དབྱིན་གྱི་སྐད་ཡིག་ཏུ་བཏོན་པའི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ ལོའི་ལོ་འཁོར་སྙན་ཐོ་འདོན་སྤེལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས་དགུང་གྲངས་ ༨༡ སོན་པའི་བོད་མི་བགྲེས་སོང་བཀྲ་ཤིས་ཕུན་ཚོགས་ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གི་གདུག་རྩུབ་ཅན་གྱི་སྲིད་ཇུས་ལ་ངོ་རྒོལ་ཆེད་རང་ལུས་མེར་བསྲེག་གནང་སྟེ་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བར་མྱ་ངན་གུས་འདུད་ཞུ། ཉེ་ལམ་ཕྱི་ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༢༧ ཉིན་གྱི་ཞོགས་པའི་ཆུ་ཚོད་ལྔ་པ་ཡས་མས་སུ་ཨ་མདོ་རྔ་པ་རྨེའུ་རུ་མ་རུ་ཆེན་གསུམ་པའི་ཁྱིམ་ཚང་ཕུར་རྩ་ཚང་ནས་ཡིན་པའི་བཀྲ་ཤིས་ཕུན་ཚོགས་ངམ་བསྡུས་མིང་ལ་བཀྲ་ཕུན་ཟེར་བ་ཞིག་གིས་རྔ་པ་ཀིརྟི་དགོན་པའི་ཉེ་འཁྲིས་སུ་ཡོད་པའི་རྒྱ་གཞུང་སྤྱི་བདེ་ཉེན་རྟོག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་མདུན་དུ་རང་ལུས་མེར་བསྲེག་གནང་འདུག འདི་ག་ལྟེ་གནས་ཁང་དུ་ཁུངས་ལྡན་གྱི་གནས་ཚུལ་འབྱོར་བ་ལྟར་ན་བཀྲ་ཕུན་ལགས་ཀྱིས་རང་ལུས་མེར་བསྲེག་བཏང་རྗེས་ཉེན་རྟོག་པས་གསལ་ཁ་མེད་པའི་ས་གནས་ཞིག་ཏུ་བཙན་ཁྲིད་བྱས་ཡོད་པ་དང་ཁོང་ཉིད་གནས་དེ་རུ་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་ཡོད་པ་རེད། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་དུ་ཧ་ཅང་དམ་དྲག་ཆེན་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་ཁོང་གི་རང་ལུས་མེར་བསྲེག་བཏང་རྗེས་ལྷག་ཏུ་དམ་དྲག་ཇེ་ཆེར་སོང་བར་བརྟེན་ད་ལྟའི་ཆར་དམ་པ་ཁོང་གི་སྐུ་ཕུང་ནང་མིར་རྩིས་སྤྲོད་བྱས་ཡོད་མེད་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་གསལ་ཁ་གང་ཡང་མི་འདུག ཁོང་གི་རང་ལུས་མེར་བསྲེག་གནང་སའི་སྤྱི་བདེ་ཉེན་རྟོག་ལས་ཁུངས་དེ་ཉིད་རྔ་པ་ཀིརྟི་དགོན་པའི་ཉེ་འཁྲིས་སུ་ཆགས་ཡོད་པ་རེད། དེ་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ལོའི་ཡར་སྔོན་དུ་རྔ་པ་ཀིརྟི་དགོན་པར་དོ་དམ་ཆེད་བཙུགས་པ་ཞིག་ཡིན་འདུག ལོ་ལྟར་ཕྱི་ཟླ་གསུམ་པ་ནི་རྒྱ་ནག་གི་ངོས་ནས་ཧ་ཅང་“ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཚོར་ཤུགས་”ལྡན་པའི་ཟླ་བ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེ་ནི་བོད་མིའི་སྒེར་ལངས་གསུམ་བཅུའི་དུས་དྲན་དང་རྒྱ་ནག་གི་ཆབ་སྲིད་གྲོས་ཚོགས་དང་རྒྱལ་ཡོངས་མི་དམངས་འཐུས་མིའི་ཚོགས་ཆེན་གཉིས་ཚོགས་རྒྱུའི་དུས་ཚོད་ལ་འཁེལ་གྱི་ཡོད་པར་བརྟེན་བོད་ས་ཡོངས་ལ་སྔར་ལས་ལྷག་པའི་དོགས་ཟོན་དང་དམ་དྲག་རྒྱ་ཆེར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤྲོད་པས་གསུང་རྒྱུར་“ལོ་རེའི་ཕྱི་ཟླ་གསུམ་པར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་མི་ཚོར་གང་བྱུང་དུ་བསྔོག་བཤེར་དང་འདྲི་བརྩད་བྱེད་པ་དང་། འགྲོ་འདུག་ལ་ཚོད་འཛིན་བྱས་ཏེ་དམ་དྲག་ཚད་མེད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། འདི་ལོར་ཡང་གཅིག་མཚུངས་བྱས་པར་བརྟེན་བོད་མི་རྣམས་འུ་ཐུག་ཐབས་ཟད་དེ་རང་ལུས་མེར་བསྲེག་གི་གནད་དོན་འདི་འདྲ་འབྱུང་བ་ཡིན་པས་དེས་བོད་ནང་དུ་དམ་དྲག་ཧ་ཅང་ཆེ་བ་མཚོན་ཐུབ”ཅེས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་སོང་། གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤྲོད་པས་མུ་མཐུད་བརྗོད་དོན་“བཀྲ་ཕུན་ལགས་ནི་དུས་རྟག་ཏུ་བོད་དོན་ལ་སེམས་ཁུར་དང་ལ་རྒྱ་ཡོད་མཁན་ཞིག་ཡིན་འདུག དཔེར་ན་༢༠༢༡ ལོར་ཁོང་གི་བརྒྱད་ཅུའི་གྱ་སྟོན་སྐབས་སུ་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་ཐུགས་རྗེ་བྱིན་རླབས་ཀྱིས་བོད་ལ་སྐྱིད་པའི་ཉི་མ་ཞིག་ཤར་རྒྱུ་ཡོད་པ་གཏན་འཁེལ་ཡིན་པས། ན་ཆུང་གཞོན་ནུ་ཚོའི་སེམས་ཤུགས་མ་ཆགས་”ཞེས་གཏམ་བཤད་སྤེལ་ཚུལ་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་སོང་། འདི་ག་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་བཀྲ་ཕུན་ལགས་ཀྱི་སྐུ་ཕུང་ནང་མིར་རྩིས་སྤྲད་དེ་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་འགྲོ་ལུགས་ལྟར་འདས་མཆོག་སྒྲུབ་བཅུག་དགོས་པ་མ་ཟད་བཙན་ཤེད་དང་འཇིགས་སྐུལ་འོག་ཁོང་གི་ནང་མི་དང་གཉེན་ཉེར་སྐུ་ལུས་མེར་བསྲེག་བཏང་བའི་རྒྱུ་མཚན་གཞན་ཡིན་ཚུལ་ཤོད་དགོས་པའི་བཙན་བཀའ་མི་གཏོང་བའི་འབོད་སྐུལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་མི་སྐུ་ལུས་མེར་བསྲེག་གཏོང་མཁན་ཚོའི་མི་གཞི་ཀུན་སྤྱོད་མི་ལེགས་པའམ་སེམས་ཁམས་བདེ་ཐང་མིན་ཚུལ་སོགས་ཀྱི་རྫུན་བཤད་ནས་འཕྲལ་སེལ་ཙམ་ལ་གཡོལ་ཐབས་བྱེད་པ་ལས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༩ ལོར་ཁྲིམས་འགལ་གྱིས་བོད་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱས་པ་ནས་བཟུང་བོད་ནང་དུ་ཧ་ཅང་དམ་དྲག་གི་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱས་དང་བྱེད་མུས་ཡིན་པ་དེ་ནི་བོད་མི་ཚོས་རང་ལུས་མེར་བསྲེག་གཏོང་རྒྱུའི་རྐྱེན་རྩ་ཉག་གཅིག་ཡིན་པ་ཁས་བླངས་ཏེ་རང་གི་དྲག་གནོན་གྱི་སྲིད་ཇུས་རྣམས་ལ་བཟང་ཕྱོགས་ནས་བཅོས་བསྒྱུར་བྱེད་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་ནན་པོ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།