ང་ཚོའི་སྐོར།

ཆོས་རྒྱལ་རིན་ཆེན་མཁའ་འགྲོ་ལགས་ནི་ཁམས་དཀར་མཛེས་སུ་འཁྲུངས་ཤིང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་རྒྱ་གར་དུ་འབྱོར། རྡོ་རྗེ་གླིང་ Loreto College མཐོ་སློབ་ནས་ཉེ་བའི་གཙུག་ལག་རབ་འབྱམས་པ་ཐོན། ༧གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུའི་གཅུང་པོ་བསྟན་འཛིན་ཆོས་རྒྱལ་ལགས་དང་གཉེན་སྒྲིག་གནང་། རིན་ཆེན་མཁའ་འགྲོ་ལགས་ནི་བོད་ཀྱི་བུད་མེད་ལྷན་ཚོགས་གསར་འཛུགས་གནང་མཁན་གྱི་གྲས་ཡིན་ཞིང་ཕྱི་ལོ ༡༩༨༤ ནས་བཟུང་ ༡༩༩༤ ལོར་བཀའ་བློན་ལ་མཚན་འདོན་མ་བྱུང་བར་དུ་བུད་མེད་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་གནང་། ཁོ་མོས་དབུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན་གནང་སྟེ་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་དུ་ཡོད་པའི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ཤེས་ཡོན་གོང་མཐོར་ཡོང་ཐབས་སུ་ཐུགས་འགན་ཟབ་བཞེས་གནང་མྱོང་། ད་ལྟའི་ཆར་ཁོང་གིས་བོད་ཀྱི་བུད་མེད་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་འོག་བོད་ནས་ཡོང་བའི་བཙུན་མ་རྣམས་ཀྱི་སློབ་གཉེར་གཟིགས་སྐྱོང་དང་བཙུན་དགོན་གསར་འཛུགས་གནང་རྒྱུར་དམིགས་པའི་བོད་ཀྱི་བཙུན་མའི་ལས་འཆར་གྱི་འགན་འཛིན་གནང་མུས་ཡིན།

ཐུབ་བསྟན་ལུང་རིག་ལགས་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༧ ལོར་མདོ་སྨད་རེབ་གོང་དུ་འཁྲུངས། ཁོང་གིས་ཌ་ལ་ཧོ་སི་བོད་མིའི་གཏན་སློབ་ནས་གཞི་རིམ་སློབ་སྦྱོང་གནང་རྗེས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༡ ལོར་ཝར་ཎ་དབུས་བོད་ཀྱི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་ནས་ཨཅཱརྱ་སློབ་ཐོན་གནང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༡ ལོ་ནས་༡༩༩༢ བར་རྡ་སྟེང་བོད་ཁྱིམ་སློབ་གྲྭར་དགེ་རྒན་གྱི་ཕྱག་ལས་གནང་ཞིང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༡ ལོ་ནས ༡༩༩༣ བར་སུ་ཇཱ་བོད་ཁྱིམ་སློབ་གྲྭར་སློབ་སྤྱི་དང་ངེས་སྟོན་པ་གནང་། དེའི་རྗེས་སུ་ཁོང་ཉིད་མདོ་སྨད་ཆོལ་ཁའི་ཐོབ་ཁོངས་ནས་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་སུ་བདམས་ཐོན་བྱུང་ནས་གྲོས་ཚོགས་སྐབས་བཅུ་གཉིས་པའི་ཚོགས་གཞོན་དང་སྐབས་བཅུ་གསུམ་པའི་ཚོགས་གཙོ་གནང་།  ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༡ ལོར་བཀའ་ཤག་སྐབས་བཅུ་གཉིས་པའི་ཆོས་རིག་དང་ཤེས་ཡོན་བཀའ་བློན་གཅིག་ལྕོགས་སུ་བདམས་ཐོན་བྱུང་།  ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༦ ལོ་ནས་ ༢༠༡༡ བར་བཀའ་ཤག་སྐབས་བཅུ་གསུམ་པའི་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན་དུ་བདམས་ཐོན་བྱུང་། ཁོང་ཉིད་གྲོས་ཚོགས་སྐབས་བཅུ་གཉིས་པ་དང་བཅུ་གསུམ་པ། བཅོ་ལྔ་པ་བཅས་ཀྱི་སྤྱི་འཐུས་སུ་བདམས་ཐོན་བྱུང་ཡོད་པ་རེད།  

སྲིད་ཐར་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༢ ལོར་རྡ་རམ་ས་ལར་འཁྲུངས། ཁོང་ཉིད་ཀྱིས་གཞི་རིམ་སློབ་སྦྱོང་རྡ་སྟེང་བོད་ཁྱིམ་དུ་གནང་རྗེས་གློག་ཀླད་ཚན་རིག་ཐོག་རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་ཅན་ནེ་ལོ་ཡ་ལཱ་མཐོ་སློབ་ནས་སློབ་ཐོན་གནང་ཞིང་སྦྱངས་འབྲས་རྩེར་སོན་གྱི་གསེར་གྱི་རྟགས་མ་ཐོབ། དེའི་རྗེས་སུ་དབྱིན་ཡུལ་གྱི་ལོན་ཌོན་མེ་ཊོ་པོ་ལི་ཊན་གཙུག་ལག་སློབ་གྲྭ་ནས་མཉེན་ཆས་རིག་པའི་སྐོར་ལ་སྦྱོབ་སྦྱོང་གནང་། 

སློབ་མཐར་སོན་རྗེས་ཕྱིར་རྡ་རམ་ས་ལར་ཕེབས་ཏེ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དྲྭ་རྒྱའི་བདེ་འཇགས་ཀྱི་གནད་དོན་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉམས་ཞིབ་སྡེ་ཚན་དུ་ཕྱག་ལས་གནང་བ་དང་། བོད་དོན་ལས་འགུལ་བསྟི་གནས་་ཁང་གི་འཕྲུལ་ཆས་བདེ་འཇགས་ལས་འཆར་གྱི་འགན་འཛིནགནང་དང་གནང་མུས་ཡིན་པ་རེད། ཁོང་ཉིད་ WIREDདུས་དེབ་ཀྱི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ ལོའི་“མ་འོངས་ཇེ་བཟང་དུ་གཏོང་མཁན་གྱི་གསར་གཏོད་པ་ ༣༢”ཀྱི་ཁོངས་སུ་བདམས་འདོན་བྱུང་འདུག་ཅིང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ནས་ ༢༠༢༠ བར་ཨ་རིའི་ཁེ་ལི་ཧྥོ་ནི་ཡའི་གཙུག་ལག་སློབ་གྲྭའི་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་དྲྭ་རྒྱའི་བདེ་འཇགས་སློབ་སྟོན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་གནང་འདུག ཁོང་གིས་འདས་པའི་མོ་ལོ་བཅུ་ལྷག་གི་རིང་བོད་ནང་དུ་འབྲེལ་བ་བྱེད་མཁན་གྱི་བོད་མི་ཚོའི་དྲྭ་རྒྱའི་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་ལམ་སྟོན་དང་རོགས་འདེགས་སྣ་ཚོགས་གནང་དང་གནང་མུས་ཡིན། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ ལོར་ཁོང་ཉིད་དབུས་གཙང་ཆོལ་ཁའི་ཐོབ་ཁོངས་ནས་སྐབས་བཅུ་བདུན་པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་སུ་བདམས་ཐོན་བྱུང་བས་ད་ལྟའི་དུས་སུ་སྤྱི་འཐུས་ཀྱི་ལས་འགན་ཡང་གནང་མུས་ཡིན་པ་རེད། 

ཕུན་རབ་པ་བློ་བཟང་དར་རྒྱས་ལགས་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༣༧ ལོར་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་སར་འཁྲུངས། བོད་དུ་བཞུགས་སྐབས་བྲག་རྒྱབ་རིན་པོ་ཆེའི་ཞབས་ཞུ་དང་སྦྲགས་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་སློབ་གཉེར་གནང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་བཙན་བྱོལ་དུ་ཕེབས་ནས་ཀ་སྦུག་ཏུ་དབྱིན་ཡིག་སློབ་སྦྱོང་གནང་ཞོར་དུ་བོད་ཡིག་སློབ་ཁྲིད་གནང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༣ ལོར་རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་ལུགས་བསམ་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་སུ་ཕེབས་ཏེ་བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་རྣམས་ལ་ལོ་དྲུག་གི་རིང་ལས་ཞོར་སློབ་ཁྲིད་གནང་རྒྱུའི་ཐུགས་འགན་གཙོ་བོ་བཞེས། སྐབས་དེར་ཁོང་གིས་ལུགས་བསམ་བོད་མིའི་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་འགན་འཛིན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་དང་དྲུང་ཆེའི་ཕྱག་ལས་ཀྱང་གནང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༩ ལོ་ནས་བཟུང་དུས་ཡུན་གསུམ་བསྟུན་མར་དབུས་གཙང་ཆོལ་ཁའི་ཐོབ་ཁོངས་ནས་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་སུ་བདམས་ཐོན་བྱུང་ཞིང་གྲོས་ཚོགས་སྐབས་དྲུག་པའི་སྐབས་སུ་ཁོང་ཉིད་ཚོགས་གཞོན་དུ་བདམས་ཐོན་བྱུང་། ཕྱི་ལོ ༡༩༧༩ ལོར་ཁོང་ཉིད་བོད་དུ་གཟིགས་སྐོར་སྐུ་ཚབ་ཐེངས་དང་པོའི་སྐུ་ཚབ་ཚོགས་མིར་འདེམས་སྒྲུག་བྱུང་བས་བོད་དུ་ཕེབས། དེའི་རྗེས་སུ་ཁོང་གིས་བཀའ་བློན་དང་དྲུང་ཆེ། འདེམས་བསྐོ་ལྷན་ཁང་གི་འགན་འཛིན་སོགས་ལས་གནས་གལ་གནད་ཅན་འདྲ་མིན་ཐོག་ཐུགས་འགན་བཞེས་ཤིང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༢ ལོར་ཆེས་མཐོའོ་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་བཙུགས་པ་ནས་བཟུང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༢ ལོར་བགྲེས་ཡོལ་དུ་མ་ཕེབས་བར་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བའི་ཐུགས་འགན་བཞེས་གནང་མཛད།

བསྟན་པ་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་སུ་ལས་གནས་འདྲ་མིན་ཐོག་བགྲང་བྱ་བཞི་བཅུ་ལྷག་གི་རིང་ཕྱག་ལས་གནང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༤ ནས་ ༡༩༨༠ བར་བོད་གཞུང་ཕྱི་དྲིལ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་གཞོན་གྱི་ཐུགས་འགན་བཞེས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༡ ནས་ ༡༩༨༥ བར་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་གི་དྲུང་གཞོན་གྱི་ཐུགས་འགན་བཞེས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༨ ནས་༡༩༩༠ བར་བོད་གཞུང་ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་འཕར་དང་ལྷོ་ཕྱོགས་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་ལྔའི་ལྷོ་སྤྱི་བཅས་ཀྱི་ཐུགས་འགན་བཞེས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༡ ནས་༡༩༩༩ བར་ཕྱི་དྲིལ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་ཆེའི་ཐུགས་འགན་བཞེས།

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠ ལོར་༧གོང་ས་མཆོག་གིས་བཀའ་བློན་གྱི་འོས་མིར་མཚན་འདོན་གནང་རྗེས་བཀའ་བློན་དུ་བདམས་ཐོན་བྱུང་། ཁོང་གིས་གྲོས་ཚོགས་སྐབས་བཅུ་གཅིག་པ་བར་དུ་ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་བཀའ་བློན་གནང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༦ ལོར་ཕྱི་དྲིལ་བཀའ་བློན་དང་ལྡི་ལི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་བཅས་ཀྱི་ཐུགས་འགན་གཅིག་ལྕོག་ཏུ་བཞེས།

གཡུ་སྒྲོན་ལགས་ནི་ཨ་རིའི་ Tufts ཏཧྥཊི་གཙུག་ལག་སློབ་གྲྭ་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་དང་ཕྱི་འབྲེལ་རིག་པའི་ཐད་རབ་འབྱམས་པ་སློབ་ཐོན་གནང་། ལྡི་ལི་གཙུག་ལག་སློབ་གྲྭ་ལེ་ཌི་ཤཱི་རི་རམ་མཐོ་སློབ་ནས་ཉེ་བའི་གཙུག་ལག་རབ་འབྱམས་པ་ཐོན་རྗེས་ནེ་རུ་གཙུག་ལག་སློབ་གྲྭ་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆབ་སྲིད་རིག་པའི་ཐོག་རབ་འབྱམས་པའི་སློབ་སྦྱོང་ཐོན། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠ ལོ་ནས་བཟུང་ཁོ་མོས་འདི་ག་ལྟེ་གནས་ཁང་དུ་ལོ་བཞིའི་རིང་ལས་འཆར་དོ་དམ་པ་རྒན་པའི་ཕྱག་ལས་གནང་། ཁོ་མོས་བོད་ཀྱི་བུད་མེད་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་འགན་འཛིན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་དང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༤ ལོ་ནས་ ༡༩༩༦ བར་བུད་མེད་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཉམས་ཞིབ་པའི་ཐུགས་འགན་བཞེས། མི་ལོ་ཉི་ཤུ་ལྷག་གི་རིང་ཁོང་གིས་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་ལས་འགན་འདྲ་མིན་ཐོག་ཕྱག་ལས་གནང་། ཁོང་ཉིད་གྲོས་ཚོགས་སྐབས་བཅུ་བཞི་པ་དང་བཅོ་ལྔ་པ། བཅུ་དྲུག་པ། བཅུ་བདུན་པ་བཅས་སུ་བསྟུན་མར་མདོ་སྟོད་ཆོལ་ཁའི་ཐོབ་ཁོངས་ནས་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་སུ་བདམས་ཐོན་བྱུང་། ཁོང་ནི་ན་གཞོན་ནུས་འཕེལ་ལས་གཞི (ENVISION)གསར་འཛུགས་གནང་མཁན་ཡིན་ཞིང་ཡུན་རིང་འགན་འཛིན་གྱི་ཕྱག་ལས་གནང་མཐར་ད་ལྟའི་ཆར་གྲོས་ཚོགས་སྐབས་བཅུ་བདུན་པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་དང་ན་གཞོན་ནུས་འཕེལ་ལས་གཞིའི་དགེ་རྩའི་དོ་དམ་པ་བཅས་ཀྱི་ཐུགས་འགན་བཞེས་མུས་ཡིན།